نگاهی به لایحه امریه سربازی در تشکل‌های جوانان

در هر صورت بسیاری از صاحب نظران اعتقاد دارند که خدمت سربازی به شکل سنتی دیگر قابل اجرا نیست و باید آن را بهینه کرد. در کنار خدمت در نیروی‌های مسلح، یکی از راه‌های انجام خدمت سربازی «امریه» گرفتن از ارگان‌های مختلف است. ده‌ها ارگان و نهاد دولتی و یا وابسته به دولت بسته به نیاز خود از بین سربازان واجد شرایط نیروهایی تحت عنوان امریه می‌پذیرند. این نیروها باید خدمت سربازی خود را (غیر از دوره آموزشی) در این ارگان بگذرانند.

یکی از جدیدترین امریه‌ها، امریه و فعالیت در تشکل‌های جوانان است. تشکل‌ها و سازمان‌های مردم نهاد بخش مهمی از جامعه مدرن بوده ضمن اینکه جوامع مدنی در برخی کشورهای حتی از دولت و حکومت هم نفوذ و قدرت بیشتری دارند و وابسته به بدنی اصلی مردم هستند.

این پیشنهاد ابتدا توسط مجمع ملی جوانان مطرح شد و از اصلی‌ترین دغدغه‌های جوانان فعال در جوامع مدنی بود. با اجرایی شدن این قانون جوانان فعال در تشکل‌ها با ثبت‌نام و در صورت دارا بودن شرایط 6 ماه از خدمت خود را در سازمان مردم نهاد و یا تشکل خود می‌گذارنند. به همین دلیل خبرنگار صاحب‌نیوز گفت‌وگویی داشته با امیر کرمیان، عضو هیات مدیره مجمع ملی جوانان که مشروح آن در ادامه می‌آید:

* در سال‌های اخیر به فرمت و شیوه خدمت سربازی در بخش‌های مختلف کشور از مجلس تا دولت ایرادات زیادی گرفته شده، نظر شما درباره شکل سنتی خدمت سربازی چیست؟

قوانین، وظیفه سربازی را برای همه‌ جوانان اجبار کرده است و کسانی که خدمت سربازی نروند و وارد غیبت شوند، از بسیاری از خدمات اجتماعی از جمله عدم امکان استخدام در دستگاه‌های دولتی و خروج از کشور محروم خواهند شد.

در حالی که شرایط اجتماعی و سبک زندگی کاملا تغییر کرده است اصلاح قانون سربازی باید در اولویت کار مجلس شورای اسلامی و کمیسیون امنیت ملی قرار گیرد و باید قوانین قدیمی دوباره بازنگری شوند. مدل سربازی با شرایط امروز جامعه پیش نرفته و می‌توان گفت یک مدل ناکارآمد برای جوانان کشور است.

به همین دلیل مجلس شورای اسلامی و نیرو‌های مسلح باید شکل نوینی از ارائه خدمت سربازی را در دستور کار قرار دهند. طرح اصلاح سربازی اجباری، باید ترکیبی از اختیاری و حرفه‌ای شدن باشد و سربازان باید حقوق و مزایای مکفی را طبق پرداختی وزارت کار دریافت کنند. همچنین باید براساس توان و تخصص جوانان برای ارائه خدمت سربازی بهره برد به این شکل که با توجه به تخصص جوانان مشمول از توان آن‌ها در حوزه‌های تخصصی در مناطق محروم و دستگاه‌های اجرایی استفاده کرد.

در الگوی سرباز حرفه‌ای یا تخصصی معیار خدمت سربازی، تخصص‌ها و توانمندی‌های علمی مشمولان قرار گیرد و سربازان پس از گذراندن دوره مناسب آموزش نظامی، دفاعی در محیط‌های خدمتی تخصصی و علمی متناسب با رشته تخصصی به کارگیری شوند.

امید است نخستین مانع‌زدایی تولید و رونق اقتصاد، سربازی حرفه‌ای باشد و بدین شکل در جهت اجرای منویات مقام معظم رهبری، تولید و رونق اقتصادی در سال ۱۴۰۰ مورد توجه قرار گیرند.

*طرح اخیر چه زمانی مطرح و نهایی شد و آیا به تایید ستاد کل نیروی های مسلح و مقام معظم رهبری رسیده است؟

پس از موافقت رهبر معظم انقلاب با طرح امریه سربازی جوانان فعال در تشکل های جوانان، در تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۹۶ تفاهم نامه مشترکی بین وزارت ورزش و جوانان و ستاد کل نیروی های مسلح در این خصوص امضا شد و از سال ۱۳۹۷ طرح مذکور اجرایی شد.

هم اکنون نیز جوانان فعال در تشکل های جوانان چنانچه شاخص های ذکر شده را داشته باشند، می‌توانند در سایتی که اعلام شده ثبت نام خود را انجام دهند و مشمول ۶ ماه امریه سربازی شوند.

*اهداف این طرح چیست و اصولا فعالیت در تشکل های جوانان به چه معناست؟

هدف از این طرح تخصصی کردن و مهارت آموزی جوانان فعال در تشکل‌ها است. پیش از تشریح فعالیت در تشکل های جوانان لازم می‌دانم که در رابطه با تشکل‌ها و سمن‌ها توضیحاتی را ارائه کنم. سازمان‌های مردم نهاد جوانان به سازمان‌هایی گفته می‌شود که برای انجام فعالیت و ارائه خدمات داوطلبانه در عرصه‌های تربیتی جوانان با مشارکت جوانان و بر اساس مدیریت جوانان با استناد به موضوع ماده صد و دوازده قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و در اجرای مصوبه شماره 7862 ت 31281 هـ مورخ 1384/5/8 هیئت محترم وزیران فعالیت می‌‌کند.

ضرورت تشکیل سازمان‌های مردم نهاد، آشنا ساختن جوانان با کلیه ویژگی های لازم برای همکاری در یک اجتماع کوچک است که در زمینه‌ای خاص فعالیت می‌کنند. لذا تحقق این امر مشارکت جوانان در برنامه های کلان توسعه کشور و همچنین ایجاد روحیه مسئولیت پذیری و همگرایی با ارزش های حاکم بر نظام اسلامی را در یک فرآیند عملی در جوانان بوجود می‌آورد و ایشان را برای ورود به فعالیت‌های جاری کشور و تصدی مناسب آماده می‌سازد.

فعالیت در تشکل‌های جوانان به این معناست که جوانانی که فکورانه و دردمندانه به مسائل اجتماعی می‌نگرند و اهمیت نقش ویژه جوانان در امر توسعه فرهنگی و پیشرفت های علمی و صنعتی را درک کرده‌اند و برابر با قوانین با دغدغه‌مندی اجتماعی به تاسیس یا فعالیت در یک تشکل مردم نهاد جوانان روی آورده‌اند تا با تکیه بر توانمندی و تخصص خود گره‌ای از از مسائل و مشکلات اجتماعی جامعه باز کنند.

*در بند چهارم شرایط متقاضی، “شرکت در طرح رتبه‌بندی سمن‌ها” عنوان شده که این بند مورد انتقاد برخی سمن‌ها قرار گرفته است؛ منظور از طرح رتبه بندی چیست و دلیل این انتقادات را چه می‌دانید؟

نهال نوپای سازمانهای مردم نهاد جوانان، هم اکنون با فعالیت بیش از ۳۰۰۰ سمن در کشور به درختی تنومند بدل گشته است. روشن است که لازمه فراهم سازی محیطی پویا برای عملکرد هرچه بهتر سازمان‌های مردم نهاد، ایجاد فضای تعامل، شناخت و همکاری بین سازمانهای مردم نهاد با یکدیگر و با سایر سازمانهای مربوطه است. به عبارت دیگر شناخت ظرفیت‌های سازمان‌های مردم نهاد جوانان مقدمه بهبود محیط فعالیت این سازمان‌ها است.

در همین راستا، طرح ملی ارزیابی و رتبه بندی سازمان‌های مردم نهاد جوانان از اول تیرماه و با اعلام معاونت محترم وزارت ورزش و  جوانان، جناب آقای دکتر تندگویان، از دو استان سمنان و قزوین به عنوان پایلوت آغاز شد و در ادامه مرحله اصلی طرح در آذر 1398 از سر گرفته شد و در نیمه اول مرداد ماه 1399 به پایان رسید. ایجاد فضای رقابتی سالم، زمینه سازی برای تبادل نظر و آگاهی سمن‌ها از فعالیت یکدیگر از طریق شبکه سازی، تجلیل از سازمان‌های مردم نهاد جوانان موفق، سطح بندی و رتبه بندی سمن‌ها و رعایت عدالت اعتبارات حمایتی، درک بهتر نقاط قوت و ضعف سازمان مردم نهاد جهت همکاری و حمایت از آنها، شناسایی شکاف‌ها و چالش‌های سازمان مردم نهاد در حوزه مشارکت اعضاء،  شناسایی شکاف‌ها و چالش‌های سازمان مردم نهاد در حوزه‌ مشارکت اجتماعی و ارزیابی ظرفیت همکاری سازمانهای مردم نهاد از جمله اهداف این جشنواره بود.

با توجه به اهداف طرح رتبه بندی سمن های جوانان و تاکیدات بسیار معاونت جوانان، روشن است که تشکل هایی که در این جشنواره شرکت نکرده‌اند نمی‌توانند از امتیازات و حمایت های طرح امریه سربازی جوانان و حتی طرح‌هایی که در آینده ارائه خواهد شد برخوردار باشند. چرا که ضمن اطلاع رسانی‌های انجام شده، اهمیت طرح مذکور به سمع و نظر دبیران و اعضای تشکل‌های جوانان رسیده و همچنین شاخص دیگری برای ارزیابی سمن که تا چه اندازه از فعالیت مثمر ثمر برخوردار هستند وجود ندارد و اگر ارزیابی انجام شده را نادیده بگیریم قطعا در حق سمن‌های فعال اجحاف خواهد شد.

*آیا مجمع جوانان‌کشور طرح‌ها و برنامه‌های دیگری برای بهینه سازی و تغییر ساختار خدمت ۲۴ ماهه سربازی دارد؟

مجمع ملی جوانان به عنوان اولین سندیکای رسمی جوانان در جهت استیفای حقوق جوانان، مطابق با بیانات مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب و برابر با قوانین جمهوری اسلامی ایران در هر زمانی حاضر است به عنوان نمایندگان جوانان هم در بحث سربازی جوانان و هم در سایر موضوعات پیگیر مسائل، مشکلات و مطالبات جوانان  باشد.